O BĘBNACH
Bębny to tradycja obecna na całym świecie !
Na całym świecie, od wieków, w tradycjach różnych kultur grano i wciąż gra się na bębnach – instrumentach membranowych w najróżniejszych kształtach i rozmiarach. Spotkać można bębny dwumembranowe i jednomembranowe, obręczowe, w formie beczek, kielichów czy walców, a także drewniane skrzynki (np. cajón). Często towarzyszą im mniejsze instrumenty perkusyjne, takie jak dzwonki czy grzechotki.
Każdy region ma swoje charakterystyczne bębny: w Polsce gra się na bębnie polskim i barabanie, w Indiach na tablach czy dholaku, w Ameryce Środkowej na bongosach i congach, w Bułgarii i Turcji na bębnie davul, a w krajach arabskich na darabuce, bendirze, tarze i dafie. W brazylijskiej sambie usłyszeć można całe bogactwo instrumentów perkusyjnych: surdo, caixa, repinique, timbal, agogô, tamborim, cuíca czy pandeiro.
To tylko niewielki wycinek bogactwa perkusyjnych tradycji – w rzeczywistości istnieją ich setki! Tradycyjnie bębny wykonywano z drewna lub gliny i naciągano skórami zwierzęcymi. Na większości gra się rękami, na niektórych – ręką i pałką, a bywa też, że używa się specjalnych witkowych pałeczek.
Poniżej znajdziesz informacje o bębnach, których dotyczą nasze kursy regularne oraz jednorazowe warsztaty tematyczne.
DUNDUN
Basowe bębny zachodnio-afrykańskie
Bębny dundun (zwłaszcza doundounba) są często określane jako „serce” rytmu. To właśnie one najczęściej generują fundament rytmiczny, który jest tak charakterystyczny dla wielu afrykańskich kompozycji muzycznych. Pierwotnie były one wykorzystywane do grania na festiwalach, ceremoniach i świętach wioskowych – głównie do tańca.
_edite.png)
O BĘBNACH - wszystko czego potrzebujesz się dowiedzieć na start.
FRAME DRUM
Bębny obręczowe
Bębny obręczowe występują tradycyjnie w wielu rejonach świata, nawet w Polsce – tzw. bęben polski. W kulturze Bliskiego Wschodu pojawia się bęben Tof Mariam, a kawałek dalej w kierunku Azji Zachodniej – bęben Daf. W Maroku z kolei bardzo popularny jest Bendir. Przeczytaj o bębnach obręczowych.
KRIN
Afrykański bęben szczelinowy
Krin, zwany także Log Drum, to wykonany z jednego kawałka drewna bęben szczelinowy. Jego korpus to kawałek drewna z wydłubanym pudłem rezonansowym. Trzy szczeliny tworzą dwie oddzielone klepki, będące powierzchniami grającymi instrumentu. Na Krinie gra się pałkami z twardego, suchego drewna.
DJEMBE
W pewnych regionach świata w muzyce rozwijała się bardziej harmonia i melodyka w innych zaś rytm. Właśnie z takiego miejsca, w którym największą uwagę poświęcano rytmowi, czyli z Afryki, pochodzi Djembe. Afrykę można nazwać ojczyzną rytmów, na których opiera się dzisiejsza muzyka rozrywkowa. Kontynent ten jest domem dla niezwykle bogatej i zróżnicowanej grupy tradycji bębniarskich. W Afryce można znaleźć wiele różnych rodzajów bębnów, a ich dźwięk jest często używany podczas uroczystości i ceremonii.
Przyjrzyjmy się afrykańskiemu bębnowi, który cieszy się niezwykłą popularnością wśród muzyków na całym świecie.
Pochodzenie i Historia
Djembe (wymowa: Dżembe) pochodzi z regionu Afryki Zachodniej – dokładniej z regionu doliny i okolic Nigru, terenów niegdysiejszego imperium Malijskiego (1235-1645). W wielu miejscach lokalni mistrzowie gry na tym instrumencie twierdzą, że djembe powstało w ich wiosce.
Bodajże najsilniejsze przekonanie o endemicznym pochodzeniu djembe panuje w Wassalou, regionie położonym na pograniczu Mali, Gwinei oraz Wybrzeża Kości Słoniowej. Jego powstanie jest utożsamiane z kulturą Malinke / Mandinke lub inaczej zwaną Manden. Mówi się, że djembe powstało być może nawet 1200 lat temu. Bardziej prawdopodobna wersja to miedzy 400 a 800 lat temu.
Gra na djembe stała się popularna w całym regionie od Wybrzeża Kości Słoniowej, a nawet Ghany aż po Senegal przez Mali, Gwineę i Burkina Faso. Mówi się, że to kowale byli pierwszymi djembefola – osoba grająca na djembe. Z racji wykonywanego zawodu mieli oni dostęp do narzędzi, dzięki którym mogli taki bęben wyciosać.
Na djembe gra się obiema rękami, często ma się go zawieszonego na pasie i gra się w pozycji stojącej, można też grać na siedząco. Bęben spoczywa wtedy na podłodze, lekko odchylony, by nie tłumić dźwięku. Djembe prawie nigdy nie występuje samo. Na tym bębnie gra się przeważnie w towarzystwie jednego lub kilku bębnów dundun.
Djembe to instrument solowy, o głośnym, wysokim dźwięku, mówiący rytmicznym językiem, tożsamym z językiem mówionym. Bęben ten wypowiada frazy, które ozdabiają rytm niczym wzorzyste ornamenty.
.jpg)
Afrykańska muzyka perkusyjna - djembe & dundun
Przy jej powstawaniu nacisk i wysiłek intelektualny został ukierunkowany w pracę z rytm, dzięki czemu rytmy wygrywane na djembe mają niesamowitą unikalną jakość i energię, która porywa słuchaczy do tańca. Rytmy afrykańskie składają się z wielu warstw. Bębny dundun grają bazę lub innymi słowami melodię prowadzącą, natomiast na djembe gra się tak zwane akompanimenty oraz partie solowe. Solo grało się pierwotnie jedynie do tańca zatem większość tradycyjnych fraz solowych, stanowiących język gry na djembe było dokładnie dopasowane do tradycyjnych kroków tanecznych.
Na przestrzeni lat rozwinął się bardzo złożony system wielu rytmów, które weszły do tradycji Manden. Były one weryfikowane i ulepszane przez kolejne pokolenia djembefola. Tradycja gry na bębnach jest wciąż bardzo żywa i podlega procesom zmian spowodowanym nowoczesnym trybem życia. Dziś soliści prześcigają się w prędkości, technice i pomysłowości rytmicznej.
Rytmy zachodnioafrykańskie zyskują popularność na całym świecie. Artyści tworzą albumy muzyczne oparte w dużej mierze na grze djembe i dundun. Ludzie z całego świata przyjeżdżają do Afryki by uczyć się sztuki gry na djembe od mistrzów. Jest zatem ogromna równica pomiędzy grą na djembe ze znajomością rytmów afrykańskich, a grą intuicyjną również popularną w świecie zachodu.
Dźwięki na Djembe
Na djembe w obecnie popularnym stylu gry wyróżniamy trzy podstawowe dźwięki:
-
bas – dźwięk niski,
-
ton – dźwięk średni,
-
slap – dźwięk najwyższy.
Bas uderzamy na środku bębna, natomiast ton i slap wydobywa się na krawędzi.
Te dźwięki wystarczą by grać wszystkie rytmy, ale są też dodatkowe dźwięki takie jak zamknięty slap – wywodzący się ze starego stylu gry, gdy bębny były lżej naciągane, slap stłumiony, gdzie druga ręka spoczywa na bębnie i tłumi dźwięk, czy Tompalo popularny obecnie tak zwany trzeci slap, grany przez wytrawnych djembefola.
Czym kierować się przy zakupie bębna djembe?
Djembe dla osoby dorosłej mierzy zwykle od 60 do 68 cm wysokości, a średnica membrany mierzy od 28 do 38 cm.
Mniejsze bębny nie pozwalają grać prawidłową techniką i wydobyć właściwych dla instrumentu dźwięków.
DJEMBE DOBRE DLA OSOBY POCZĄTKUJĄCEJ
Djembe dla osób początkujących może być wykonane z tańszych materiałów. Cena takich bębnów w odpowiedniej wielkości to około 800-1300 zł. Są to na ogół bębny pochodzące z Ghany, robione masowo, z niewielką starannością, dostępne często w sklepach muzycznych, sklepach tzw. Afrykańskich i pamiątkarskich straganach. Produkuje się również syntetyczne bębny djembe z korpusami wykonanymi z plastiku lub fiberglassu z syntetycznym naciągiem zamiast skóry. W pewnych warunkach, jak np. podróżowanie z bębnem, granie przy ognisku w złej pogodzie lub do grania nie w stylu afrykańskim, a własną techniką, w nurcie ogólnopojętego world music, taki bęben może się doskonale sprawdzić. Bębny syntetyczne nie trzymają na ogół za dobrze stroju i nie służą raczej do grania solo w stylu afrykańskim.
PROFESJONALNE BĘBNY AFRYKAŃSKIE W POLSCE
Od niedawna, dzięki globalnemu rynkowi, w Polsce mamy dostęp do profesjonalnych bębnów afrykańskich. Współczesne djembe najczęściej mają naciąg z afrykańskiej skóry koziej, napinany przy pomocy wysokiej jakości linek, co sprawia, że dłużej trzymają strój i mają czyste, selektywne brzmienie.
Bębny te pochodzą głównie z Gwinei, Mali oraz Wybrzeża Kości Słoniowej. Wykonywane są ręcznie z drewna najwyższej klasy (takiego jak Iroko, Lenke, Djala, Dugura, Hari, Melina, Guelle) i często zdobione pięknymi rzeźbieniami.
Jeśli szukasz takiego bębna – skontaktuj się z nami. Zawsze mamy w ofercie od 15 do 40 egzemplarzy djembe sprowadzonych z Afryki do wyboru.
Cena bębna zależy od:
-
rodzaju wykończenia (z gumową stopą lub bez),
-
tego, czy korpus jest szlifowany,
-
ilości i jakości rzeźbień,
-
gatunku użytego drewna,
-
jakości linek i grubości skóry
Ceny naszych bębnów wahają się od 1300 zł do 2500 zł.
Kup DJEMBE w ANKATA !
Bębny djembe możesz zakupić u nas osobiście w siedzibie szkoły Ankata przy ulicy Długiej w Warszawie.
Jak chronić i konserwować swój bęben djembe?
Bębny wykonane z drewna i skóry należy chronić przed nieprzyjaznym wpływem pogody, wilgocią i dużymi zmianami temperatury. Warto nosić swój bęben w pokrowcu. Czasami zdarza się, że przez te lub inne czynniki skóra na bębnie pęka. W takich przypadku można udać się do wytwórcy bębnów djembe. U nas w zakładce „naprawy” znajdziesz kontakt do Paula, który z zajmuje się naprawą pękniętych skór na djembe.
Tu i ówdzie pokutuje również mylne przekonanie o tym, że skórę na djembe należy regularnie nawilżać lub natłuszczać. Jest to błędne przekonanie, skóra powinna pozostać sucha. Posiada ona własny tłuszcz który ją chroni. Nawilżanie i natłuszczanie bębna sprawi, że dźwięk stanie się mniej klarowny.
DUNDUN
Bębny dundun, znane również jako „dunun” lub „doundoun” to instrumenty perkusyjne wywodzące się z regionu Afryki Zachodniej, głównie spośród ludów Mandeng i Susu, zamieszkujących Gwineę. Są to dużej wielkości bębny wykonane z jednolitego pnia drewna i naciągnięte po obu stronach skórą krowią.
Charakterystyczną cechą tych bębnów, jest fakt, że nie goli się sierści na ich skórzanych membranach.
Pochodzenie i Charakterystyka
Bebny dundun mają długą historię i były pierwotnie wykorzystywane przez społeczności afrykańskie do grania na festiwalach, ceremoniach i świętach wioskowych do tańca. Otrzymały swoją dźwiękonaśladowczą nazwę od ich głębokiego, basowego brzmienia.
Bębny dundun (zwłaszcza doundounba) są często określane jako „serce” rytmu. To właśnie one generują fundament rytmiczny, który jest charakterystyczny dla wielu afrykańskich kompozycji muzycznych.
Wraz z dunudunami, w wyższej warstwie brzmieniowej gra zwykle djembe tworząc wspólnie nierozerwalny ansambl.
Style i techniki gry na dundun
Na bębnach dundun tradycyjnie gra się układając je pozycji poziomej, uderzając drewnianą pałką umieszczoną w mocniejszej ręce o membranę oraz uderzając metalowym przedmiotem (gwóźdź, moneta i inne) o dzwonne zamontowany na korpusie. W najbardziej rozpowszechnionym spossobie gry wywodzącym się z regionu północnej Gwinei mamy trzy bebny dundun o różnej wielkości i brzmieniu. Najmniejszy bęben nazywa się Kenkeni (albo Kensedeni) średni bęben to Sangban, a największy nazywa się Dunun lub Dounuoba, Dununba. Nazwy tych bębnów mogą się nieco różnić w zależności od wioski.
Drugim, trochę młodszym stylem gry na bębnach dundun jest tak zwany styl baletowy, wywodzący się z Narodowego Baletu Gwinei. W tym stylu bębny dundun są ustawione pionowo i przytroczone do siebie, tak by na 3 bębnach mogła grać jedna osoba. Styl ten zyskał popularność, ponieważ wymaga mniejszej ilości muzyków do zagrania rytmu, a także pozwala na granie w szybszych tempach. Jest to podyktowane ludzką anatomią, łatwiej jest uderzać z dużą częstotliwością pionowo niż poziomo.
W tradycjach malijskich znajdujemy odpowiedniki bębnów dundun takie jak Kassonke (nazwa pochodzi od regionu i ludności Khassonke), różniące się dość znacznie techniką gry. Na Kassonke gra się zagiętą pałką, ze zgrubionym zakończeniem, a dzwonek wraz z obrączką trzyma się w drugej dłoni. Bęben Kassonke zwykle jest zawieszony na ramieniu i można na nim grać przemieszczając się.
Dundun
Dundun
Mariage à Bamako ... "Denba Koulonkè" avec Solomane Keita & Bachi
BOLOKONONTON. Meaning 9 hand & fingers. A Rhythm from a Dundunba family of the Malinke people.
Demusoni kelen from the Malinke people of Guinea West Africa, rhythm of the Dundunba family!
Rosnąca popularność Dundunów
Współcześnie dunduny są doceniane nie tylko w rejonie ich pochodzenia — stały się bardzo popularne w całym rozległym regionie Afryki Zachodniej (Mali, Gwinea, Senegal, Burkina Faso, Wybrzeże Kości Słoniowej, Ghana, Gambia). Powoli zdobywają też popularność w innych rejonach na całym świecie. Ich unikalne brzmienie znalazło zastosowanie w różnych gatunkach muzycznych, od afrobeatu i world music po współczesne utwory pop i jazz.
CONGA
Kubańskie conga to obecnie jeden z najpopularniejszych na świecie rodzajów bębnów ręcznych. Ich korzeni należy doszukiwać się w Afryce, a dokładniej u grupy etnicznej Bantu, zamieszkującej tereny Afryki Środkowej i Zachodniej. Podobne, w budowie i technice gry, bębny były wykorzystywane do akompaniowania na różnorodnych celebracjach i ceremoniach.
Technika gry na congach jest, w porównaniu z innymi bębnami, stosunkowo bogata w uderzenia, które generują dźwięki o różnych barwach. Używa się tu technik: bas, open tone, slap, muted tone (zwany zamkniętym), oraz powszechnie stosowanej techniki palm-tip (albo heel -toe), w Polsce znanej pod nazwą bas-tap.
Pochodzenie
Pierwotnie nazywane „makuta”, conga przybyły na Kubę wraz z afrykańskimi niewolnikami w czasach kolonialnych. W Kubańskiej kulturze zostały zaadaptowane, a ich forma i sposób gry uległy ewolucji.
Conga wykorzystywane są obecnie w licznych stylach muzycznych, przede wszystkim w muzyce afro-kubańskiej, w salsie, mambo, w world music, etno jazzie, ale można je również usłyszeć w big-bandach, w muzyce soulowej, funky a nawet w popie.
Jedną z ciekawostek na temat conga jest to, że ich nazwa może wywodzić się od słowa „conga”, które pierwotnie oznaczało tancerza i tańce afrokubańskie. Najpopularniejsze rytmy grane na conga to tumbao, guaguancó, columbia i yambú. Ich dźwięk i rytmika stanowią wzbogacenie współczesnej sekcji rytmicznej wielu utworów, dodając im energii i feelingu.
W rozpowszechnianiu conga i muzyki afrokubańskiej miało duży udział kilku artystów, w tym legendarny perkusista Chano Pozo, który współpracował z Dizzym Gillespie’em, integrując brzmienie conga z jazzem.
Conga naturalne
i syntetyczne
Wraz z rozwojem technologii i specjalizacja w produkcji instrumentów, powstały nowoczesne wersje conga, które można dziś zakupić w praktycznie każdym sklepie muzycznym. Conga wykonuje się ze sklejanych klepek drewnianych (konstrukcja podobna do beczki), lub z jednolitych pni drewna naciąganych skórą krowią. Obecnie dużą popularność zyskały conga wykonane z syntetycznych materiałów takich jak fibreglass (włókno szklane) i ABS (akrylonitryl-butadien-styren). Te materiały są popularne ze względu na ich trwałość, odporność na warunki atmosferyczne i zmiany temperatury oraz zdolność do generowania dźwięków bardzo zbliżonych do brzmień charakterystycznych dla tradycyjnych drewnianych bębnów conga. Dodatkowo, syntetyczne conga są często lżejsze od tradycyjnych bębnów wykonanych z drewna, co może być przydatne dla muzyków podróżujących lub potrzebujących łatwiejszych w transporcie instrumentów.
Conga wykonane z drewna i naciągnięte naturalna skórą mają na ogół cieplejsze brzmienie od cong syntetycznych. Niemniej, wśród muzyków znajdziemy zwolenników obu opcji – w zależności od indywidualnych potrzeb i upodobań.
Conga
Conga
This Live Jazz Performance Will Give You Chills
Co-Tim-Bó - The Guarapachangueo Rhythm
Congas Solo by William "Kachiro" Thompson
KRIN
KRIN – afrykański bęben szczelinowy
Krin, zwany takżelog drum, kolokolo, kele, lokole, kreen, kreenyi, korokoto lub krinyi, to bęben szczelinowy – monolityczny (zbudowany z jednego kawałka drewna) instrument perkusyjny z rodziny idiofonów – instrumentów, które wytwarzają dźwięk poprzez wibrację całości ich konstrukcji. Jego korpus tworzy kawałek drewna z wydłubanym pudłem rezonansowym. Trzy szczeliny poprzez które zostało wydłubane wnętrze pieńka, tworzą dwie odpowiednio zestrojone względem siebie klepki, będące powierzchniami grającymi instrumentu. Na Krinie gra się pałkami z twardego, dobrze wyschniętego drewna.
Pochodzenie
Bęben ten pochodzi oryginalnie z Afryki Zachodniej, a dokładnie regionów leśnych Gwinei.
krin nie był jedynie instrumentem muzycznym, ale pełnił również funkcje komunikacyjne i rytualne.
Wioski, w których grano na krinach, mogły wykorzystywać je do nadawania sygnałów – zwoływania ludzi na zgromadzenia, oznajmiania wydarzeń czy ostrzegania przed zagrożeniem. Dźwięk drewna niósł się daleko po dolinach i lasach, dlatego krin bywał nazywany „głosem lasu” lub „mówiącym drewnem”.
W odróżnieniu od „talking drums” (bębnów membranowych o regulowanym napięciu), które potrafiły naśladować intonację języka tonalnego, krin używany był raczej do prostych komunikatów sygnałowych niż pełnych przekazów językowych.
Jednak nawet ten prosty system dźwięków miał głęboki społeczny i symboliczny wymiar — był częścią wspólnotowego rytmu życia.
Obecnie krin można usłyszeć w zespołach grających na afrykańskich uroczystościach wiejskich. Występuje wtedy głównie w wersji na jeden bęben lub w zestawach po trzy, na stojąco lub na ziemi, a jego dwie nuty wnoszą melodyjny niuans do tradycyjnych polirytmów. Krin doskonale brzmi zarówno w towarzystwie innych krinów jak i uzupełnienie brzmień djembe i dundunów. Wśród rytmów wykonywanych na krinie najczęściej usłyszeć można Bao i Sinte – klasyczne, energetyczne rytmy pochodzące z tradycji muzycznej Gwinei.
Budowa instrumentu
Krin jest wykonany z pojedynczej kłody, kawałka drewna lub bambusa (lub czasami kości). Najpiękniej brzmią kriny zrobione z drewna balafonowego, obecnie do wytwórstwa krinów używa się również drewna melina i djala. Zasadniczo jest to wyrzeźbiony, pusty w środku cylinder, „pudełko” z jedną lub kilkoma szczelinami u góry. Czasami mają one formę litery ,,H” lub można je po prostu wyciąć w postaci poziomych linii (jak na zdjęciu). Im większa kłoda, tym głośniejszy dźwięk.
Po wyrzeźbieniu drewna bęben można dostroić tak, aby wytwarzał co najmniej dwa różne tony. Grubość drewna zmienia również tony, gdy w bęben uderza się patyczkami lub bijakami przypominającymi młotki, zwykle wykonanymi z tego samego drewna co sam bęben.
Wykonanie takiego egzemplarza jest bardzo pracochłonne, a jego odpowiednie dostrojenie wymaga wielkich umiejętności. Relacja między głębokością szczelin a kształtem pozostawionych drewnianych blaszek w krinie decyduje o jakości rezonansu instrumentu — od pełnego, bogatego brzmienia po dźwięk stłumiony i „martwy”. Warto też zaznaczyć, że podobnie jak wiele innych drewnianych instrumentów, kriny mają tendencję do poprawy brzmienia wraz z wiekiem. Dzieje się tak ponieważ wraz z upływem czasu poprawiają się właściwości tonalne drewna.
Krin
Krin
Krins - Harouna Dembele, Oumar Ouattara, Moribaya, log drum, dance
(krin) WAMALI PERCUSSIONS (3) des tambours et des hommes 2013 festival de Martigues
Bao dance Seny Bangoura at Around The Rhythm Festival
BĘBNY OBRĘCZOWE ŚWIATA
W poniższym przeglądzie przyjrzymy się najważniejszym bębnom obręczowym świata – od tradycji Bliskiego Wschodu i Afryki, bo to z bębnami z tego regionu kojarzymy najczęściej pojęcie Frame Drum przez Amerykę Łacińską po Europę i w tym Polskę.
Bębny obręczowe należą do najstarszych instrumentów perkusyjnych świata.
Ich forma – prosta, a zarazem doskonała – to drewniana obręcz z napiętą skórą, która od tysięcy lat rozbrzmiewa w różnych zakątkach Ziemi.
Towarzyszą tańcom, ceremoniom i obrzędom, stanowiąc ważny element żywej kultury, w której muzyka przenika codzienność, życie rodzinne oraz sferę duchową.
W poniższym przeglądzie przyjrzymy się najważniejszym bębnom obręczowym świata – od tradycji Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej, z którymi najczęściej kojarzone jest samo pojęcie frame drum, przez Amerykę Łacińską, aż po Europę – w tym także Polskę.
Tof
Instrument ten zbudowany jest z drewnianej obręczy – najczęściej z morwy, orzecha lub buka – oraz naciągniętej skóry koziej, czasem zastępowanej współcześnie membraną syntetyczną.
Średnica bębna wynosi zwykle od 25 do 40 cm.
Na Tof Mariam, podobnie jak na innych bębnach obręczowych (frame drums), gra się dłoniami i palcami, tworząc bogatą fakturę rytmiczną i subtelne akcenty.
Współcześnie istnieje wiele szkół i technik gry na frame drum.
Obok tradycyjnych sposobów uderzania i ozdabiania rytmu pojawiają się też nowoczesne techniki zapożyczone z innych kultur i instrumentów, tworzące razem złożony system różnorodnych wypełnień, artykulacji i efektów dźwiękowych.
Jednymi z najbardziej znanych popularyzatorów współczesnego stylu gry są Glen Velez (USA) – wirtuoz i pedagog, który rozwinął nowoczesną technikę dłoniową, oraz Zohar Fresco (Izrael) – mistrz łączący elementy tradycji Bliskiego Wschodu z jazzową improwizacją.
Wyróżnia się dwa podstawowe sposoby trzymania instrumentu:
-
Upright style – bęben trzymany jest pionowo, obiema rękami w dolnej części obręczy. Ciężar spoczywa na dłoniach, co pozwala swobodnie poruszać się, a nawet tańczyć z instrumentem.
-
Lap style – technika gry na siedząco, z bębnem opartym na kolanach. W tym stylu stosuje się nieco inne układy dłoni i uderzeń, co daje szerszy zakres brzmieniowy i większą kontrolę artykulacyjną.
Współcześnie bęben ten pojawia się nie tylko w muzyce tradycyjnej, lecz także w ethnojazzie, world music, muzyce improwizowanej i eksperymentalnej perkusji.
Stał się symbolem dialogu między kulturami – łącząc starożytne brzmienie z nowoczesną wrażliwością muzyczną.
Tof lub Tof Mariam(Tof Maryam, Duff Maryam) to tradycyjny bęben obręczowy spotykany w regionach Bliskiego Wschodu, zwłaszcza w Iranie, Syrii, Palestynie i Egipcie.
Jego nazwa – „Tof” (po arabsku: طُفّ) – oznacza po prostu bęben, a przydomek Miriam bywa tłumaczony jako odniesienie do postaci Miriam (Maryi) z Biblii i Koranu, o której mówi się, że grała na bębnie, prowadząc kobiety w tańcu po przejściu przez Morze Czerwone (Księga Wyjścia 15:20).
Nie ma jednoznacznych źródeł potwierdzających, że współczesny Tof Miriam bezpośrednio pochodzi od tego legendarnego instrumentu, ale tradycja przypisująca symboliczny związek z kobietami i muzyką duchową jest powszechna w krajach arabskich.
W wielu regionach Bliskiego Wschodu bębny obręczowe były tradycyjnie grane przez kobiety – szczególnie w rytuałach religijnych, weselach i świętach.
Bendir
Bendir to jeden z najbardziej rozpoznawalnych bębnów obręczowych Afryki Północnej.
Występuje w Maroku, Algierii, Tunezji, Egipcie, a także w Turcji i na Bliskim Wschodzie.
Słowo bendir pochodzi z języka berberyjskiego i oznacza dosłownie „duży ręczny bęben”.
Jego historia sięga starożytnego Egiptu i Mezopotamii – przedstawienia podobnych bębnów można znaleźć już na reliefach z ok. 3000 r. p.n.e.
Charakterystyczną cechą bendiru jest rezonujący drut (lub kilka żyłek) przymocowany do wewnętrznej strony membrany.
Podczas gry drgania tych drutów tworzą charakterystyczny szumiący, rzężący efekt, który nadaje dźwiękowi głębi i tekstury.
Bendir ma zazwyczaj średnicę 35–45 cm, ale zdarzają się zarówno mniejsze, jak i bardzo duże wersje.
Gra się w pozycji „upright” – trzymając bęben pionowo, często z kciukiem wsuniętym w otwór w ramie.
Dawniej stroiło się go ciepłem ogniska lub słońca, dziś stosuje się nowoczesne rozwiązania: śruby, naciągi linowe, a nawet systemy powietrzne.
Bendir używany jest zarówno w muzyce ludowej (np. w rytuałach Gnawa czy Aïssaoua), jak i w sufich tańcach transowych czy współczesnej muzyce Maghrebu.
Daf (pers. دف) to duży bęben obręczowy pochodzący z terenów Iranu, Kurdystanu, Azerbejdżanu, Afganistanu i Azji Środkowej.
Uważany jest za instrument o wymiarze duchowym – jego dźwięk towarzyszy modlitwom i medytacjom w sufickich zgromadzeniach (zikr), gdzie rytmiczne uderzenia pomagają w osiągnięciu transu duchowego.
Daf ma dużą, płaską obręcz (często 45–60 cm średnicy), na której rozpięta jest cienka skóra kozia lub rybia.
Na wewnętrznej stronie ramy przymocowane są metalowe pierścienie lub łańcuszki, które rezonują podczas gry.
Rytmiczne wibracje tych pierścieni tworzą bogate brzmienie – dźwięk bębna staje się zarówno perkusyjny, jak i szumiąco-melodyczny.
Technika gry łączy uderzenia dłoni i palców z dynamicznym obracaniem i podrzucaniem bębna, co powoduje dodatkowe efekty rytmiczne.
Daf jest dziś ważnym elementem nie tylko muzyki religijnej, lecz także współczesnych stylów ethno, fusion, folk i world music.
W tradycji sufickiej uważa się, że rytm dafu symbolizuje bicie serca wszechświata — jego dźwięk ma prowadzić duszę ku jedności z boskością.
Daf
Bęben Szamański
Bęben szamański - bęben półkuli północnej.
To instrument o wyjątkowym znaczeniu symbolicznym i duchowym, spotykany w wielu kulturach świata — od Syberii, przez Mongolię i Skandynawię, po rdzenną Amerykę Północną.
Jego forma to duży bęben obręczowy, na którym rozciągnięta jest naturalna skóra (najczęściej jelenia, kozy, renifera lub konia).
Z tyłu znajduje się drewniana konstrukcja w kształcie krzyża lub uchwytu, która umożliwia trzymanie bębna w jednej ręce i uderzanie pałką w drugiej.
W tradycji szamańskiej bęben symbolizuje połączenie świata ludzi, natury i duchów.
Jego jednostajny, pulsujący rytm był i jest używany w ceremoniach transowych, uzdrawiających i medytacyjnych, pomagając osiągnąć stan skupienia lub ekstazy.
Częstotliwość uderzeń często odpowiada rytmowi bicia ludzkiego serca, co ma wprowadzać uczestnika w głęboki stan relaksu i wewnętrznej harmonii.
Współcześnie bębny szamańskie używane są nie tylko w praktykach duchowych, ale także w muzykoterapii, pracy z oddechem, ceremoniach dźwięku i warsztatach rozwoju osobistego. Choć ich forma i znaczenie różnią się w zależności od regionu i tradycji, wspólnym elementem pozostaje rola rytmu jako narzędzia łączącego człowieka z naturą i światem wewnętrznym.
Bębny obręczowe Ameryki Łacińskiej
Bębny obręczowe przywędrowały do Ameryki Południowej wraz z kolonizacją i handlem transatlantyckim, łącząc w sobie elementy kultury afrykańskiej, europejskiej i rdzennych tradycji. Ich rytmy stały się fundamentem wielu stylów muzycznych, od samby po capoeirę, candomblé i bossę novę. Najbardziej znanym przedstawicielem tej rodziny instrumentów w Ameryce Południowej jest bez wątpienia pandeiro. Oprócz pandeiro spotkać można także inne bębny obręczowe, takie jak tamborim czy adufe, obecne w różnych tradycjach muzycznych regionu.
Pandeiro
Pandeiro to brazylijski bęben obręczowy, który łączy w sobie funkcję rytmiczną i melodyczną.
Zbudowany jest z drewnianej lub metalowej obręczy, na której rozpięta jest syntetyczna lub zwierzęca membrana, a w ramie zamocowane są małe talerzyki – jingles (platinelas), nadające mu brzmienie podobne do tamburynu, ale o znacznie większej głębi i dynamice.
W przeciwieństwie do europejskiego tamburynu, na pandeiro gra się dłonią, stosując złożoną technikę łączącą uderzenia kciukiem, palcami i ruchem nadgarstka.
Dzięki temu można uzyskać pełne spektrum dźwięków: basowe „boom”, ostre „tap” i szeleszczące „shake”.
Pandeiro jest uznawane za instrument narodowy Brazylii i pojawia się w wielu gatunkach muzycznych, m.in.:
-
Samba – w mniejszych formacjach, takich jak roda de samba czy pagode, gdzie utrzymuje puls i ozdabia rytm (nie występuje jednak w dużych orkiestrach bateria karnawałowej samby),
-
Choro – klasycznym, instrumentalnym stylu XIX-wiecznej Brazylii, w którym pandeiro prowadzi dialog z gitarą i fletem,
-
Capoeira – rytualno-tanecznej formie walki, gdzie towarzyszy berimbau i śpiewom uczestników,
-
Maracatu, baião, coco – w tradycjach północno-wschodniej Brazylii, gdzie pandeiro pojawia się obok innych bębnów, choć główny puls w stylu forró nadaje większy bęben zabumba.
Dzięki swojej wszechstronności pandeiro bywa nazywane „miniaturowym zestawem perkusyjnym” – jednym instrumentem zdolnym wypełnić całe spektrum rytmiczne.
Współcześnie używane jest także w sambie jazzowej, muzyce fusion i world music, a jego wirtuozi – tacy jak Marcos Suzano czy Carlinhos Pandeiro de Ouro – rozszerzyli jego technikę i brzmienie na nowy, koncertowy poziom.
Bodhran
Bodhrán (czyt. bow-ron) to tradycyjny irlandzki bęben obręczowy, który stał się jednym z głównych symboli muzyki celtyckiej.
Jego konstrukcja jest prosta, lecz bardzo skuteczna: drewniana obręcz o średnicy od 35 do 45 cm, z jednej strony pokryta skórą kozią, napiętą na ramie.
Wnętrze bębna często wzmocnione jest poprzeczną deseczką, który ułatwia trzymanie instrumentu i kontrolę nad jego brzmieniem.
Na bodhránie gra się specjalną pałeczką dwustronną (tzw. tipper lub cipín), wykonując szybkie, naprzemienne uderzenia obiema stronami.
W bardziej współczesnych technikach grający wspiera dłoń od wewnątrz, zmieniając napięcie skóry i wysokość dźwięku, co pozwala wydobyć bogatą paletę barw i rytmów.
Choć pierwotnie bodhrán był używany w procesjach, tańcach i rytuałach celtyckich, w XX wieku zyskał nowe życie w muzyce tradycyjnej Irlandii (Irish folk).
Dziś towarzyszy skrzypcom, flecie (tin whistle), harfie i dudom (uilleann pipes), nadając muzyce tanecznej — jigom, reelom i hornpipe’om — puls i energię.
Współcześnie bodhrán jest również wykorzystywany w muzyce folkowej, celtyckim rocku i world music, gdzie jego miękkie, organiczne brzmienie doskonale łączy się z innymi instrumentami etnicznymi.
Stał się symbolem celtyckiej tożsamości i wspólnoty, a jego technika – dzięki mistrzom takim jak Johnny McDonagh czy Rónán Ó Snodaigh – rozwinęła się w kierunku prawdziwej sztuki perkusyjnej.
Bęben obręczowy ''polski"
W polskiej tradycji również odnajdujemy bęben obręczowy, zwany czasem bębnem polskim, radomskim, oberkowym lub mazurkowym.
Występuje on w kapelach ludowych centralnej Polski, zwłaszcza w regionach Radomszczyzny, Mazowsza i Kielecczyzny.
Podobne instrumenty spotkać można także na Białorusi, Ukrainie i Litwie, co wskazuje na szerokie rozpowszechnienie tej formy bębna w muzyce Europy Wschodniej.
To jednostronny bęben obręczowy o średnicy od 30 do 50 cm, z membraną ze skóry zwierzęcej, najczęściej koziej, naciągniętą na drewnianą obręcz.Muzyk trzyma bęben pionowo, uderzając w membranę pałką lub dłonią, niekiedy jednocześnie potrząsając przymocowanymi do ramy blaszanymi talerzykami lub dzwonkami, które nadają rytmowi metaliczny akcent.
Bęben ten stanowi perkusyjną podstawę dla skrzypiec i basów, podtrzymując rytm tańców takich jak mazurki, oberki czy kujawiaki.
Jego brzmienie jest głębokie, ale ciepłe, z charakterystycznym „miękkim” pulsem, który nadaje muzyce taneczny, kołyszący charakter.
W ostatnich latach bęben polski przeżywa prawdziwy renesans.
Młode pokolenie muzyków – często pochodzących z miast – coraz częściej sięga po muzykę ludową, ucząc się jej od jeszcze żyjących wiejskich muzykantów.
Etnografowie i pasjonaci rytmu wyruszają w teren, by dokumentować dawne melodie i style gry, a bęben polski znów rozbrzmiewa w zespołach folkowych, kapelach rekonstrukcyjnych i na warsztatach poświęconych tradycyjnym rytmom Polski.
Dziś jego dźwięk można usłyszeć także na potańcówkach ludowych, które odbywają się regularnie w wielu większych miastach Polski – od Warszawy, przez Kraków i Lublin, po Wrocław i Gdańsk.
Podczas tych spotkań tradycyjne rytmy mazurków i oberków znów łączą ludzi we wspólnym tańcu – tak jak przed laty na wiejskich zabawach.
Gdzie kupić bęben obręczowy ?
Jeśli chcesz zacząć swoją przygodę z bębnami obręczowymi, polecamy sprawdzonych wytwórców:
🇵🇱 Jacek Żelazek – https://bebnyjackazelazka.pl znakomity polski wytwórca bębnów, znany w środowisku międzynarodowym, produkuje bębny najwyższej jakości z ogromną dbałością o szczegóły.
🇵🇱 Double Your Drums - https://doubleyoudrums.eu również polecany przez nas świetny wytwórca bębnów obręczowych
oferujący świetny stosunek jakości do ceny. W jego ofercie znajdziesz bębny idealne zarówno dla początkujących, jak i zaawansowanych perkusistów.
🇺🇸 Cooperman Drums – cooperman.com
Jeden z najbardziej cenionych na świecie wytwórców frame drums. Firma z USA o długiej tradycji, współpracująca z takimi artystami jak Glen Velez czy Layne Redmond. Ich instrumenty cechują się wyjątkowym brzmieniem, precyzyjnym wyważeniem i najwyższą jakością wykonania.
Polecamy również odwiedzenie organizowanego co roku Targowiska Instrumentów w Warszawie. Tam można wypróbować i zakupić różnego rodzaju bębny obręczowe prosto od ich wytwórców.
DARABUKA
Darabuka -serce rytmu bliskiego wschodu
Darabuka (zwana także darbouka, darbuka, tabla, doumbek, derbake – w zależności od regionu) to jeden z najbardziej rozpoznawalnych bębnów Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej.Jej charakterystyczne, wyraziste brzmienie towarzyszy muzyce arabskiej, tureckiej, perskiej, bałkańskiej, a współcześnie także jazzowi, world music i tańcom orientalnym.
Darabuka jest bębnem kielichowym (goblet drum) – ma kształt odwróconego kielicha lub klepsydry.
Tradycyjnie wykonywana była z wypalanej gliny, drewna lub miedzi, z membraną ze skóry koziej lub rybiej. Współczesne wersje często budowane są z aluminium lub stali, a naciągi wykonuje się z tworzyw syntetycznych, co pozwala na stabilne strojenie i mocniejsze brzmienie.
Typowy rozmiar darabuki to średnica membrany 20–23 cm, przy wysokości ok. 40 cm.
Gra się na niej palcami i dłońmi, tworząc niezwykle bogatą paletę dźwięków — od głębokiego basu doum (środek bębna) po jasne, metaliczne tek (uderzenia przy krawędzi).
Zaawansowani perkusiści potrafią uzyskać z darabuki szybkie pasaże, tremola i ozdobniki, czyniąc z niej instrument nie tylko rytmiczny, ale i wirtuozerski.
Pochodzenie i rola kulturowa
Historia darabuki sięga starożytności — podobne bębny znane były w Egipcie, Mezopotamii i Persji już kilka tysięcy lat temu.
Na malowidłach z czasów faraonów widać kobiety grające na bębnach kielichowych, co sugeruje, że darabuka (lub jej prototyp) towarzyszyła ceremoniom religijnym i tanecznym.
Współcześnie darabuka pozostaje centralnym instrumentem w muzyce Bliskiego Wschodu.
Towarzyszy zespołom folklorystycznym, orkiestrze arabskiej (tak zwanej takht), muzyce sufi, a także tańcowi brzucha (raqs sharqi).
W tańcu orientalnym bęben stanowi rytmiczny kręgosłup – jego puls prowadzi ruchy tancerki, a improwizowane dialogi między perkusistą a tancerką są esencją występu.
Najpopularniejsze rytmy na darabukę
Rytmy bliskowschodnie (zwane iqaat lub maqsumat) opierają się na cyklicznych wzorach akcentów.
Każdy rytm ma charakterystyczny „nastrój” i zastosowanie – w tańcu, modlitwie lub muzyce rozrywkowej.
Oto kilka z najczęściej granych na darabuce:
• Maqsum (Maksum) – 4/4
Jeden z najpopularniejszych rytmów arabskich; używany w muzyce klasycznej, rozrywkowej i tanecznej.
• Baladi (Beledi) – 4/4
Rytm korzenny, „ziemisty”, często wykorzystywany w tańcu brzucha (raqs sharqi); dosłownie znaczy „ludowy”.
• Saidi – 4/4
Pochodzi z Górnego Egiptu; rytm energiczny, używany w tańcach z laską (tahtib) i w muzyce folklorystycznej.
• Malfuf – 2/4
Szybki, lekki rytm często używany jako wprowadzenie (intro) lub zakończenie utworu.
• Masmoudi (Kabir) – 8/4
Rytm majestatyczny, stosowany w wolniejszych, ekspresyjnych częściach tańca brzucha.
• Ayoub (Zar) – 2/4
Rytm transowy, wykorzystywany w rytuałach uzdrawiających i w muzyce sufickiej.
W praktyce każdy z rytmów ma liczne warianty i ornamenty zależne od regionu, szkoły i kontekstu tanecznego. Muzycy często łączą je w sekwencje, tworząc improwizowane dialogi między bębniarzem a tancerką.